Rydym yn aml yn meddwl am gamdriniaeth fel rhywbeth sy’n digwydd yng nghartrefi pobl eu hun. Ond o bryd i’w gilydd gall camdriniaeth ddigwydd mewn sefydliadau fel cartrefi gofal, cartrefi nyrsio ac ysbytai, sydd i fod i edrych ar ein hôl a gofalu amdanon ni pan fyddwn ni’n sâl, neu’n methu ag edrych ar ôl ein hunain ragor.
Mae’n bosib nad yw’r staff yn cam-drin pobl yn fwriadol. Efallai dyna’r ffordd mae’r staff wedi arfer â gwneud pethau. Yn unigol, efallai bod y pethau sy’n digwydd yn fach ac yn ddibwys yn ôl pob golwg, ac efallai nad oes neb yn sylwi arnyn nhw. Ond o’u cymryd gyda’i gilydd, maen nhw o bosib yn cyfrif fel diwylliant sy’n cyfyngu urddas, preifatrwydd, dewis, annibyniaeth neu foddhad.
Enghreifftiau a dangosyddion camdriniaeth sefydliadol
Mae camdriniaeth sefydliadol yn gallu cynnwys:
- methu â pharchu neu gefnogi hawl unigolyn neu grŵp i annibyniaeth, neu ddewis
- diffyg cynlluniau gofal sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn, neu drefn ofal anhyblyg
- dim hyblygrwydd o ran amserau gwely neu godi neu ddeffro rhywun yn fwriadol
- caethiwo, atal neu gyfyngu rhywun yn amhriodol
- diffyg dillad neu eiddo personol
- mannau byw llwm, amgylchedd difreintiedig neu ddiffyg symbyliad
- amgylchedd anniogel neu anhylan
- diffyg dewis o ran addurniad neu agweddau eraill ar yr amgylchedd
- diffyg dewis o ran bwyd neu fwydlenni neu gynllunio’r fwydlen
- staff neu reolwyr yn ymhél yn ddiangen â chyllid personol
- defnydd amhriodol o weithdrefnau nyrsio neu feddygol
- defnydd amhriodol o bŵer neu reolaeth.
Beth ddylech chi ei wneud os ydych chi’n amau bod camdriniaeth sefydliadol yn digwydd?
Ble bynnag rydych chi’n byw, boed mewn cartref gofal, eich cartref eich hun neu ba le bynnag rydych chi wedi ymweld ag ef, os ydych chi wedi dioddef neu wedi bod yn dyst i sefyllfa gamdriniol, cewch chi ffonio Tîm Diogelu Gwasanaethau Cymdeithasol eich awdurdod lleol am help a chyngor.
Does dim rhaid i chi ddweud pwy ydych chi, er bod hyn efallai’n ei gwneud yn fwy anodd i’r gwasanaethau cymdeithasol ymchwilio a’ch amddiffyn chi neu’r sawl sy’n cael ei gam-drin.
Os ydych chi’n teimlo’n nerfus am siarad â gwasanaethau cymdeithasol, gallech chi ofyn i rywun siarad â nhw ar eich rhan. Gallai hyn fod yn nyrs, yn ofalwr, yn eiriolwr neu’n ffrind neu berthynas rydych chi’n ymddiried ynddyn nhw.
Bydd y gwasanaethau cymdeithasol yn rhoi’r cymorth a’r cyngor mae arnoch chi eu hangen i’ch helpu i wneud unrhyw benderfyniadau a byddan nhw’n eich helpu i gymryd camai i roi terfyn ar y gamdriniaeth a sicrhau nad yw’n digwydd eto.
Caiff yr hyn a ddwedwch wrthyn nhw ei drin yn sensitif ond mae’n bosib y bydd rhaid iddyn nhw ddweud wrth bobl eraill er mwyn eu helpu nhw i ymchwilio i’r pryder.