Mae’n demtasiwn meddwl mai rhywbeth o’r gorffennol yw caethwasiaeth, ond nid felly mae hi.
Caethwasiaeth fodern yw’r term sy’n cael ei ddefnyddio i gwmpasu caethwasiaeth, caethwasanaeth a llafur dan orfod neu orfodol; a masnachu pobl. Mae’n bodoli mewn amrywiaeth eang o ffurfiau creulon. Mae’n cynnwys pobl yn cael eu gorfodi i mewn i buteindra neu fathau eraill o gamfanteisio rhywiol. Mae’n cynnwys pobl yn cael eu gorfodi i weithio am dâl isel iawn, neu’n gwbl ddi-dâl, weithiau o fewn cartref y sawl sy’n cyflawni’r gaethwasiaeth.
Pan fydd person yn amddifadu person arall o’u rhyddid, yn arfer rheolaeth drostyn nhw fel nad ydyn nhw’n rhydd i wneud eu dewisiadau eu hunain, ac yn trin y person arall hwnnw fel petaen nhw’n berchen arnyn nhw, yna mae’n debygol y bydd camau o’r fath yn cyfrif fel caethwasiaeth.
Yn aml, bydd fictimau caethwasiaeth yn cael eu symud o gwmpas, neu eu masnachu, gan y sawl sy’n eu rheoli. Mae person yn cael ei fasnachu os ydyn nhw’n cael eu dwyn i wlad (neu eu symud o gwmpas gwlad) gan bobl eraill sy’n eu twyllo, eu bygwth, eu brawychu, eu hanafu neu’n eu gorfodi nhw i wneud gwaith neu bethau eraill nad ydyn nhw eisiau eu gwneud.
Yn aml, mae’r fictimau yn bobl sy’n hawdd eu niweidio, sy’n cael eu twyllo i mewn i fasnachu a chaethwasiaeth gan addewidion ffug am swyddi, addysg a hyd yn oed cydberthnasau cariadus. Er mai mudwyr yw llawer o fictimau, sydd wedi cael eu masnachu i mewn i’r Deyrnas Unedig o wledydd eraill, gallant hefyd fod wedi eu geni a’u magu yn y DU.
Sut i adnabod fictim posibl caethwasiaeth
Mae arwyddion caethwasiaeth a chamfanteisio ynghudd yn aml, gan ei gwneud yn anodd adnabod fictimau posibl. Mae fictimau yn gallu bod o unrhyw oedran, yn ddynion neu’n fenywod, ac unrhyw genedligrwydd. Bydd rhai efallai yn blant a phobl ifanc hyd yn oed. Ond mae’r canlynol ymhlith yr arwyddion cyffredin:
- Efallai eu bod nhw wedi eu camfaethu ac wedi gwisgo’n wael, yn brin iawn eu heiddo personol, ac efallai’n gwisgo dillad sy’n anaddas ar gyfer eu gwaith
- Efallai bod ganddyn nhw anafiadau corfforol, neu arwyddion hen anafiadau neu anafiadau difrifol sydd heb eu trin
- Efallai eu bod nhw’n ymddangos wedi encilio neu’n ofnus
- Efallai eu bod nhw methu ateb cwestiynau sy’n cael eu cyfeirio atnyn nhw, na siarad drostyn nhw eu hunain, neu efallai bod rhywun arall sydd gyda nhw yn siarad ar eu rhan
- Os ydyn nhw’n siarad, efallai y byddan nhw’n anghyson o ran yr wybodaeth maen nhw’n ei rhoi, gan gynnwys ffeithiau sylfaenol fel y cyfeiriad lle maen nhw’n byw
- Efallai nad ydyn nhw’n meddu ar bethau fel pasbort, dogfennau adnabod na manylion cyfrif banc.
Beth i’w wneud os ydych chi’n credu bod rhywun yn fictim
Os ydych chi’n amau bod rhywun efallai yn fictim caethwasiaeth fodern, yna cysylltwch â Thîm Diogelu eich cyngor. Peidiwch â chymryd yn ganiataol y bydd rhywun arall yn hysbysu am y pryder a pheidiwch â phoeni os credwch y gallech chi fod yn anghywir o bosib – mae’n dal yn bwysig i rywun â phrofiad a chyfrifoldeb edrych i mewn i’r mater.
Hefyd cewch chi ffonio 101 sef rhif yr heddlu pan nad yw’n argyfwng. Os credwch fod rhywun mewn perygl uniongyrchol, dylech chi ffonio 999.
Os credwch fod trosedd efallai wedi cael ei chyflawni, fel trais, ymosodiad neu ladrad, ffoniwch yr heddlu a byddwch yn ofalus i beidio â symud neu ddifa unrhyw dystiolaeth.
Os ydych chi’n fictim
Os ydych chi wedi’ch maglu mewn caethwasiaeth fodern, mae yna help ar gael i chi. Gallwch chi ffonio’r Llinell Gymorth Caethwasiaeth Fodern ar 08000 121 700, neu Linell Gymorth Byddin yr Iachawdwriaeth ar 0300 303 8151. Neu gallwch chi alw’r heddlu neu’ch cyngor lleol.
Os cewch chi’n adnabod fel fictim caethwasiaeth, yna bydd gennych chi hawl i dderbyn:
- help ac amddiffyniad gan y Llywodraeth, sy’n cael eu darparu ar sail gyfrinachol
- cefnogaeth os penderfynwch chi siarad â’r heddlu
- cymorth emosiynol, meddygol ac ymarferol annibynnol, a allai gynnwys dod o hyd i lety diogel dros dro i chi, eich helpu gyda thriniaeth feddygol, cael rhywun i’ch helpu i ymdopi â’ch profiad, a rhywun i’ch helpu i gyfathrebu yn Saesneg.
Mae mwy o wybodaeth am fasnachu a chaethwasiaeth fodern yma (Saesneg yn unig).